Kultura eta Kirolaren aurrekontua 20 milioitik gorakoa da, 8,07 gehiago - prentsa

Gasteiz, 2023ko azaroaren 21a.  Kultura eta Kirol Sailak 20.092.442 euro izango ditu "azken urteotan gauzatu ditugun politikak bultzatzen eta sendotzen jarraitzeko, Araban Foru Gobernuarentzat, kulturarentzat eta kirolarentzat izan duen eta duen apustua eta garrantzia erakutsiz. Kultura horrek erakutsi du inoiz baino biziago dagoela eta osasun ona duela; eskola kirola eta kirol federatua, bere muskulua erabat berreskuratuta duena, eta Gazteriaren Foru Erakundea, jarduera eta politiken errendimendu betean dagoena". 

Horrela adierazi du Ana del Valek Arabako Batzar Nagusietako Batzordean, iazkoaren aldean 1.622.059 euroko igoera duen aurrekontuari buruzko hitzaldian (% 8,07 gehiago), eta sailak «duela bost urte talde hori iritsi zenean» zeuzkanak baino 5 milioi gehiago, Kultura eta Kirolak 15.103.892 euroko aurrekontua zuenean. 

Zehazki, Kulturan 11.657.929 euroko aurrekontua egin da, hau da, 2023an baino 1.336.103 euro gehiago (% 11,46). Kirolean, aurrekontua (Gazteriaren Foru Erakundeari ekarpena egin gabe) 2.959.641 euro da, 164.000 euro gehiago (% 5,54). Bestalde, sailak 5.474.872 milioi euroko ekarpena egingo dio Gazteriaren Foru Erakundeari, 121.656 euro gehiago (% 2,23). Gazteriaren Foru Erakundeak 7.257.072 euroko aurrekontua izango du guztira, 248.956 euro gehiago ( % 3,43). 
    
"2020ari eustearen urtea egokitu zitzaion eta lortu genuen; 2021 susperraldiaren hasiera izan zen; 2022, kalitate jauzia izan zuena; 2023, sendotze eta apustukoa; eta 2024, berriz, lurraldeko kultura-, ondare-, kirol- eta gazte-politiken bidez egiten dugun bultzada eta sendotze urtea", adierazi du Del Valek. 

Kultura
11.657.929 euroko aurrekontua, iaz baino 1,3 milioi euro gehiago, eta "2019an talde hau sartu zenean zegoen aurrekontua" baino 3,7 milioi gehiago. 

Kultura Ekintzako programa 2.174.900 euro da.Honakoak azpimarratzekoak dira:
1.    Arabako Jaien egitaraua handitzea. Bi partida, orokorra 157.000 eurokoa, eta 2.500 euroko bat kartel iragarlearen lehiaketarako. "Duela urte batzuk 60.000 eurotan zegoen partida da".  
2.    Gehikuntza berria Arte Eszenikoen Tailerrean, AKSAren 25.000 euroko partida bat sortuz bere sistema informatikoa eguneratzeko. Partida orokorra 195.000 eurokoa da. "Partida hori 45.000 eurokoa zen" adierazi du Del Valek. 
3.    Sorkuntzari, egoitzei, tailerrei eta talentu berriei laguntzeko iaz lehen aldiz babestu ziren bi programei eutsi zaie. Zehazki:
a.    Azala gunea, 20.000 euro. Erriberagoitiko Lasierran kokatuta dagoen gunea. 
b.    Garaion Sorgingunea, beste 20.000 euro, Ozetako Otazan kokatua.
4.    Beka artistikoei 10.000 euro gehitu zaizkie, 30.000 eurora iritsi arte. 
5.    Lurraldeko eragileentzako kultura sorkuntzako eta hedapeneko proiektuetarako dirulaguntzari eusten zaio, 232.000 eurokoa, eta toki erakundeena, 80.000 eurokoa. 
6.    Sailaren programazioaren funtsezko partiden aldeko apustua egiten jarraitzen da: "Kultur Ekintza eta Sorkuntza Sustatzea" 120.900 eurorekin eta "Kultura Zabaltzeko eta Hedatzeko Ekintzak" 200.000 eurorekin (partida horietatik ateratzen da finantzazio gehiena Organo Jaialdia, Musika Klasikoaren Zikloa, Korterraza Araba, Arabako Plazetan, eta abarretako programetarako). Gainera, iaz Antzinako Musikaren Asterako sortu zen 100.000 euroko partida propioari eutsi zaio. Guztira, 421.000 euro dira. 
7.    Babesletzei dagokienez, duela bi urte Azkena Rock Festival jaialdiari egindako 60.000 eurotik 130.000 eurora arteko igoera mantendu da, eta iazko 30.000 euroko handitzeari eusten zaio Jazzaldiaren ekarkinean, 85.000 euroraino. Igoera horiek bi jaialdiak lurraldean zehar ibiltzeak baldintzatzen ditu. 
8.    Aurreko legegintzaldian hasitako apustuei eutsiko zaie: 15.000 euro Teatro Paraiso eta Ortzai programetarako, edo 20.000 euro Eskualde Zentroen Federaziorako. Era berean, aurreko legegintzaldian nabarmen handitu diren beste ekarkin batzuk mantentzen dira, hala nola 275.000 euro UNEDi eta Arte eta Lanbide Eskolari zuzendutakoak. 
9.    Horri guztiari, Kultura Ekintzako programatik kanpo, 111.000 euroko balioa duten bi partida gehitu behar zaizkio, Kultura Planaren eta Kultur Araba Bulegoaren garapenarekin zerikusia dutenak. Lehenengoa, 25.000 euro gehiagorekin. 

Ignacio Aldecoa Kultur Etxeari dagokionez, aurrekontua 339.300 eurora igo da. Orain dela bi urte Arabako Literatura Sariekin egin zen kalitate jauzirako, hiru partidatan mantendu dira 55.000 euroak. Aurreko legegintzaldian 23.000 eurorekin ekitaldi aretora joateko eta 9.000 eurorekin liburuak editatu eta argitaratzeko sortutako partidei eutsi zaie. Kultura Hedapeneko Jardueren partidarekin apustuari eutsi zaio, eta hortik ateratzen da programazioaren gehiengoa, 158.300 eurorekin. Altzariak erosteko partida bat sortu da. 

Ondare politikei dagokienez, ondare politiken zenbaketa orokorrean, 9 milioi euroko aurrekontua egin da (iaz 7,7 milioi eurokoa izan zen, eta duela bost urte 6,2 milioi eurokoa). "Beharrezkoa da ondarea zaintzea eta horren alde egiten dugu argi eta garbi", adierazi du foru arduradunak. 

Apustu nagusia, iaz Iruña Veleia izan bazen, "aurten Kexaako Monumentu Multzoa da". Guztira, zortzi partiden aurrekontua egin da, hiru zerbitzu desberdinetan, eta 1.894.473 euro bideratu dira esku hartze, zaharberritze, zabalkunde, lan tekniko eta abarretarako. 

Zerbitzuz zerbitzu eginez, Arkeologiari dagokionez, aurten 467.897 euroko aurrekontua egin da. Elementu nagusia Iruña Veleia izango da oraingoan ere. Aurten 150.000 euroko partida propioa mantenduko da, 62.000 euroko Nexten zati batez gain. "Baina Iruña Veleia 2022-2025 biziberritzeko eta garatzeko proiektua betetzen ahalegintzen jarraitzen dugu, eta erromatarren hiriari bultzada handia ematen jarraituko dugu, Arabako kultura- eta turismo-proiekzioko elementu garrantzitsuenetako baten barruan jartzeko". Gainera, arkeologia ondarerako bi laguntza gehiago ematen dira, 3.000 euro guztira, eta aurrekontuko funtsezko lau partida egonkor mantentzen dira: arkeologia ondarearen azterketarena eta natura ondarearena (50.000 eta 65.000 euro, hurrenez hurren), arkeologia eremuetako esku hartzeena eta monumentu megalitikoetako indusketena (bakoitzak 40.000 euro). 

Museoei dagokienez, 600.000 euro baino pixka bat gehiago igo da zenbatekoa, aurrekontuan 3.583.253 euro sartu baitira. Honako partida hauek nabarmendu behar dira:
1.    Beste gehikuntza txiki bat Artium Museoan. Aurrekontuan 2,3 milioi euroko ekarpena egin da.
2.    Partida berri bat sortu da, Aiaraldeko Hitzarmenaren ondorioz, Museoen Sare eta Dorretxeen Ibilbiderako inguru horretan, 150.000 eurorekin. 
3.    Museoen erakusketetarako 300.000 euroko apustuari eusten zaio. 
4.    Konpromisoak mantentzen dira beste museo batzuekin, hala nola Artziniegako Etnografikoarekin (55.000 euro) edo Arte Sakratukoarekin (82.700 euro). 
5.    Duela bi urte Varonatarren Dorrea Irekitzeko sortutako partidari eutsi zaio, 28.000 eurorekin. 
6.    Iaz Kultura Ondasun Higigarrien Gordailuko Instalazioak Hobetzeko sortutako partida handitu da, 52.000 euroko aurrekontuarekin. 

Ondare Historiko Arkitektonikoari dagokionez, 4.260.989 euroko aurrekontua du, aurreko ekitaldian baino 1,4 milioi gehiago. Kexaatik harago, nabarmendu beharreko partida batzuk:
1.    Elementu Txikiak Kontserbatzeko eta Zaharberritzeko partidaren gehikuntza berria, 420.000 euroraino. Aurten 20.000 euroko igoera izan da, baina bost urtean 203.000 eurotik 420.000 eurora igo da, bikoitza baino gehiago.
2.    Aurreko legegintzaldian sortutako partida batek 5.000 euroko igoera izango du, 145.000 euroraino, partikularrentzat kultura ondarea kontserbatzekoak, alegia. 
3.    Igoera handiak Gatz Harana Fundaziorako ekarpenean (aurten 113.000 euro, 795.236 eurora arte) eta Santa Maria Katedralari egindakoan (aurten 10.000 euro gehiago, 799.005 eurora arte). 
4.    Aurreko urtean Micaela Portilla Tailer Eskolarako egindako hazkundeari eutsi zaio; 40.000 hazi da azken urteetan, eta partida 220.000 eurotan geratu da. 
5.    Gotzaindegiarekin ondasun higiezinen kontserbaziorako partida mantentzea 150.000 euro jasota. Edo Ondare Historikoaren Proiektuen Azterlanena, duela hiru urte sortua, 80.000 eurorekin. 
6.    Iaz erakundeen arteko lankidetzaren ondoriozko konpromisoak finantzatzeko sortutako bi partidei eusten zaie, zehazki Ozioko Lanosko Gazteluan eta Labrazako Harresian, 150.000 eta 50.000 euro jasota, hurrenez hurren. Kopuru horren batura, ondare historiko arkitektonikoko esku hartzeen partidarekin batera, 380.000 euro da.

Zaharberritzeari dagokionez, 531.590 euroko aurrekontua egin da, Kexaako partidei lotutako gehikuntza. Aipatzekoak dira, halaber, duela bi urteko hazkunde nagusiari eusten zaiola, toki erakundeen ondasun higigarriak zaharberritzeko dirulaguntza, 80.000 eurorekin (2021ean 60.000 euro zen), eta beste partida batzuei eustea, hala nola Aldundiaren ondarea hobetzeko 130.000 (iaz 20.000 euro igo ziren), ondareari buruzko proiektuetako ikerketa partidak (azken urteetan 12.000 euro hazi dira) eta Gotzaindegiarekin sinatutako hitzarmena (40.000 euro). 

Eta Artxiboari dagokionez, 159.000 euroko aurrekontua egin da. Iaz dokumentuak kudeatzeko foru sistema ezartzeko sortutako partidan 10.000 euro gehitu dira, 35.000 eurorekin. Eutsi egin zaie iazko ikasturtean artxiboetan ikertzeko sortutako bekei (12.000 euro), eta eutsi egin zaie Azterlanak eta proiektuak partidari (40.000 euro) eta administrazio funtsen tratamenduarenari (15.000 euro). 

Gazteria eta Kirolaren Foru Erakundea
Kirolari dagokionez, zerbitzuaren aurrekontua, Gazteriaren Foru Erakundearen ekarkina kenduta, 2.959.641 euro da, iaz baino 164.000 euro gehiago. Del Valek adierazi duenez, “2021ean egiturei eustea izan zen helburua, 2022an muskulua berreskuratzea, 2023an muskulu hori ezartzea eta orain bultzada eta indar horrekin jarraitzea kirol arloan”. Partida batzuk nabarmendu behar dira: 

1.    Eskola garraioak gora egin du berriz ere. 431.000 eurotik 515.00ra pasa da, beraz, 84.000 euroko igoera du. Partida hori krisiaren aurretik 240.000 eurokoa zen. 
2.    Ekitaldiak sustatzeko, antolatzeko eta zabaltzeko partida 115.000 eurora arte handitu da. Partida horri partida propioarekin mantentzen diren konpromisoak gehitu behar zaizkio (Martín Fiz maratoia, Gabonetako Gimnastika Gala, Laudioko ziklo-krosa, hipika txapelketa, emakumeen tenis txapelketa). 
3.    Eskola kirolerako kirol federazioen hitzarmenak ere gora egin du, 20.000 euro gehiagorekin, 390.000 eurora iritsi arte.  
4.    Eskola kirolaren partida orokorrerako iazko 33.000 euroko igoerari eutsi zaio, 550.000 eurora iritsi arte. 
5.    15.000 euroko partida berri bat sortu da Araban Kirolaren Azterlan Diagnostiko bat egiteko, eta 15.000 euroko beste bat T-Guneren programazio informatikoaren garapenarekin lotuta. 
6.    Duela pare bat urte egindako bi igoera finkatu dira: kirol egokiturako laguntza eta emakumeen kirolerako laguntza (30.000 eurotik 60.000 eurora pasa ziren biak). 
7.    Aurreko legegintzaldian sortutako Denon Eskola programarako iaz egindako 15.000 euroko igoerari eutsi zaio, 45.000 eurorekin aurten. 
8.    Eta, azkenik, konpromiso batzuei eusten zaie, hala nola 365.000 euro kirol federazioei, 300.000 euro Kirolarabari, 75.000 euro AFDAri, 95.000 euro klubei laguntzeari, 69.000 euro kirol autoktonoari eta 20.000 euro sormen kirolari, eta 70.000 euro Zuzenak-i. 

Eta Gazteriaren Foru Erakundeari dagokionez, azpimarratu behar da Foru Aldundiaren transferentzia 5,5 milioi eurokoa izango dela (joan den ekitaldian baino 122.000 euro gehiago). Erakundearen aurrekontu osoa 7.257.072 euro izango da. 249.000 euroko igoera 2023ko datuekin alderatuta. Honakoak azpimarratzekoak dira:
1.    Udarabako programan iaz 50.000 euroko igoera izan ondoren, aurten igoera txiki bat egin da, 700.000 eurora arte. 
2.    "Hitz Kolpez" programa berriz ere handitu da, 80.000 eurora arte. 
3.    Iazko igoeraren ondoren, unibertsitate garraiorako 265.000 euroko eta unibertsitateaz kanpoko garraiorako 55.000 euroko laguntza partidei eutsi zaie. Hori bai, garraioaren orokorrak 10.000 euro egin du gora 200.382 eurorekin. 
4.    Ikastetxeetarako jardueren partida 13.000 euro handitu da. Partida horrek 430.000 euro ditu dagoeneko. Horri 4.250 euro gehitu behar zaizkio, Gatz Harana Fundazioarekin ikastetxeen jardueretarako partida propio batetik. 
5.    Beste partida batzuei ere eusten zaie, hala nola toki erakundeentzako 100.000 euroko dirulaguntza, irabazteko xederik gabeko elkarteentzako 150.000 euroko dirulaguntza, kanpamentuetarako 75.000 euroko dirulaguntza eta aisialdiko prestakuntzarako 40.000 euroko partida. 
6.    Mantentze lanei dagokienez, 124.000 euro igo da Zuhatzako aterpetxerako elikaduraren partida, 699.000 eurora iritsi arte.