Foru Aldundiak familien eta enpresen babesa handitu eta inbertsioa finkatzen duten aurrekontuak aurkeztu ditu - arabapress

Vitoria-Gasteiz, 2022ko azaroak 14. Arabako Foru Aldundiak 650,10 milioi euroko aurrekontu propioak izango ditu datorren ekitaldian, aurreko urtean baino %13,18 gehiago. Ramiro Gonzalez diputatu nagusiak, Ogasun, Finantza eta Aurrekontu diputatu Itziar Gonzalorekin batera, 2023rako aurrekontuen proiektua aurkeztu du. Ramiro Gonzalezek nabarmendu duenez, “aurrekontu hauen funtsezko puntuak pertsonak, familiak eta enpresak babestea dira, eta hauek gabe ez dago ez enplegurik, ez bizi-kalitaterik. Eta Lurraldeak datozen urteetan behar dituen proiektu eraldatzaileetarako inbertsioak finkatzea ahaztu gabe”.

Kontu propio hauek, unean- unean ezohikoak”, eraginkorrak izango dira “aurten izandako diru-bilketaren hobekuntzari, Ekonomia Itunaren Batzorde Mistoaren barruan aitortutako zorpetze-gaitasunari, Europatik datozen funtsei eta aurreko urteetan sortutako aurrezkien aplikazioari esker”, Gonzálezek azpimarratu duenez.

Arabako agintariak bere hitzaldian “azken urteetan bizi izan ditugun krisi iragarrezinak” izan ditu hizpide. “Erakundeoi dagokigu urrats bat aurrera ematea eta ahulenak babestuko dituzten politikak garatzea”. Eta, ildo horretan, iragarri du datorren urteko aurrekontuetan jarduera estrategiko sorta bat aurreikusten dela, ARABA LAGUN plana, ziurgabetasun-egoera honetan gure familiak eta enpresak babestea helburu duena.

ARABA LAGUNek zuzeneko jarduerak eta neurri fiskalak aurreikusten ditu. Lehenengoek arlo hauetako ekintzak finkatzen dituzte: pertsonak eta familiak babestea, mugikortasuna, jarduera ekonomikoari laguntzea, energia aurreztea sustatzea eta energiaren gainkostuari aurre egiteko laguntzak ematea.

Gauzak horrela, pertsonei dagokienez, 24,5 milioi bideratzen dira prestazioetara familiei laguntzeko, zainketa-zerbitzuei dagokienez. Zehazki, honek Zerbitzuari Lotutako Prestazio Ekonomikoak %10 handitzea dakar. Neurri-sorta horretan sartzen da, halaber, desgaitasuna duten pertsonentzat bizitza independenteko laguntza pertsonalerako prestazio berri bat sortzea. Era berean, 7,8 milioi euro erabiliko dira adinekoen egoitzetako plaza kopurua 250 handitzeko. 150 plaza Arabarren egoitzan eta 100 plaza itundu berri, ahaldun nagusiak zehaztu duenez. Eta, eremu horretan ere, 12 milioiak inskribatuko dira kotizaziopekoak ez diren prestazioetarako.

Mugikortasunari dagokionez, “eskualdeko garraioaren hobaria osatzen jarraitzeko funts bat aurreikusi da, erakundeen arteko akordio bat egonez gero”, Gonzálezek zehaztu duenez. Honi dagokionez, azaldu du “ezin dugu pertsona guztientzako garraio guztia linealki eta denbora-mugarik gabe diruz lagundu, baina bai beste erakunde batzuekin koordinatuta jardun, 2023an inflazioa kontrolik gabe igotzen bada”.

Planak beste laguntza batzuk ere luzatzen ditu, energia-eraginkortasuna eta -aurrezpena indartzeko. Zehazki, 800.000 euro, berogailu-sistema zentrala duten bizilagun-erkidegoentzako hornidura-kostua murrizteko, Vitoria-Gasteizko Udalak emandakoen osagarri, eta, gainera, Lurraldera ere zabalduko dira. Eta 850.000, landa-eremuko etxebizitzetan energia-optimizazioa ekarriko duten ekintzetarako, bai eta nekazaritza- eta abeltzaintza-ustiategietan energia berriztagarriak ezartzeko ere.

Era berean, Arabako ekoizpen-sareak jarduera ekonomikoari laguntzeko neurriak izango ditu, eta, horretarako, 10 milioi euro handituko da Arabako enpresa txiki eta ertainentzako eta autonomoentzako abalen bidezko finantzaketa, “ziurgabetasun urte batean laguntzeko”, Ramiro Gonzálezek azpimarratu duenez. ARABA LAGUNek jarduera ekonomikoa indartzeko lehiakortasuna hobetzeko proiektuei laguntzeko lerro berezi bat ere barne hartzen du, 950.000 euroko zuzkidura duena, eta nekazaritza-ustiategiei zuzendutako milioi bat euroko laguntzak, ekoizpen-kostuen igoera arintzeko. 

Zergen esparruan, plan honek zerga-arloko hainbat neurri jasotzen ditu, hala nola datorren urterako PFEZren tarifaren %2ko deflaktazio berria; 200 euroko aparteko kenkaria 30.000 eurorainoko errentak dituzten pertsona guztientzat, eta 2023an gastuen konpentsazio-ehunekoaren luzapena, zeinaren bidez mikroenpresek eta langile autonomoek beren zerga-karga murriztuko duten.

Halaber, aurreko ekitaldietatik datozen zerga-oinarri negatiboen konpentsazioa enpresa mikro, txiki eta ertainentzat. Honekin batera, lehen urteetan autonomoek jarduera ekonomikoa mantentzeagatiko kenkari bat sortu da, 800 eurokoa gizonen kasuan eta 1.000 eurokoa emakumeen kasuan. Eta tasak, prezio publikoak eta katastro-balioak izoztea.

Martxan dauden proiektuen egonkortzeak eta proiektu berrien baturak inbertsioen gorakada islatzen dute, 147,4 milioi eurokoa, 2022ko aurrekontuan jasotakoa baino %9,61 gehiago.

Foru Aldundiak, era berean, gizarte politikekiko konpromisoari eusten dio eta bere baliabideak handitzen ditu, eta “honetara eskura dagoen aurrekontuko ia bi eurotik bat bideratzen dugu”, diputatu nagusiak adierazi duenez. Helburu honekin, 286,1 milioi euro erreserbatu dira gastu sozialerako, hau da, “867 euro arabar bakoitzeko”, foru-arduradunaren hitzetan, zainketa-politika berriari lotutako proiektuetara bideratuak, hala nola egoitzen laguntza integrala (3,2 milioi), egoitzak pertsonengan oinarritutako bizikidetza-eredura egokitzea (4 milioi), Etxean Bai programa (6,9 milioi) eta adingabeen zentro berrira egokitzea (2,9 milioi).

Ekonomia egonkortzea

“Gure ekonomia eta enplegua sendotzea dira gure lehentasun nagusietako bi. Horregatik, ezinbestekoa da egoera berriak berresten dituen ekonomia sustatzeko politikak indartzea, lidergoari eutsi nahi badiogu”, argudiatu du Itziar Gonzalo foru diputatuak.

Xede honekin, aurrekontuak 32,5 milioiko aurrekontua izango du hainbat proiektutarako, hala nola lehiakortasuna hobetzeko (6,8 milioi) edo logistika-, industria-, teknika- eta zerbitzu-azpiegiturak sortzeko programarako (3 milioi). Bailara suspertzeko Aiaraldea planak 5,7 milioi euro jasoko ditu, enplegua sustatzeko 2,4 milioi euro eta zerbitzuen sektoreak 2,3 milioi euro.

Atal honetan, nekazaritza-politikak eta landa-garapena bultzatzeko baliabide ekonomikoak ere sartzen dira (7,4 milioi), milioi bat mahastizaintza- eta ardogintza-sektorea sustatzeko eta 2,2 milioi abeltzaintza-sektorea laguntzeko eta suspertzeko.

Proiektu eraldatzaileak

Ogasun, Finantza eta Aurrekontuetako foru diputatuak “proiektu traktoreak” nabarmendu ditu bere hitzaldian, “gure ekonomiaren aitzindari baitira”. Gonzalok gaineratu duenez, “gure ekonomiak eta Lurraldeak aurre egin beharreko erronka berrietan aurrera egitea ahalbidetuko digute”.

Itziar Gonzaloren hitzetan, trantsizio energetikoa eta klima-aldaketa “lehentasun dira”, klima-aldaketa arintzeko ekintzekin. Mugikortasun iraunkorra (6,8 milioi), energia jasangarriak (milioi 1) eta biodibertsitatearen kontserbazio aktiborako inbertsioak (2 milioi) nabarmentzen dira. Gainera, hondakinen kudeaketa integraleko programa bat egingo da, balorizazioa barne. Programa horri 7,3 milioi euro esleituko zaizkio.

Gizarte eta ekonomia berrikuntzek, talentua erakartzearekin batera, Automozioko Fabrikazio Aurreratuko Zentroa, Iparraldeko Industria Barrutia edo Robotika Zentroa bezalako proiektuek bat egiten duten eremu bat artikulatzen dute.

Tokiko finantzaketa eta zorra

Toki-erakundeek baliabide gehiago izango dituzte udalen eta administrazio batzarren beharrei erantzuteko. FOFEL bidez 313,6 milioi euro banatuko dira, beste partida batzuez gain, (Obra eta Zerbitzuen Foru Plana edo Obra Txikiak.

Aldundiak 13,2 milioi euroko zorpetze garbia aurreikusten du bere gastu propiorako. Zehazki, 91,4 milioi euroko zorra izango du, eta hurrengo ekitaldian 78,2 milioiko amortizazio-aurreikuspena izango du.