Arabako Foru Aldundiak argitalpen batean berreskuratu du Arabako kuadrilletako emakumeen memoria historikoa - prentsa

Gasteiz, 2025eko otsailaren 27a. “Arabako historia kontatu denean gizonezkoen ekarpena azpimarratu izan da, eta ikuspegi horrek emakumeen papera albo batean utzi du hainbat mendez. "Arabako emakumeen aztarnak historian" lanaren argitalpenaren bidez, Arabako emakumeek mendeetan zehar egindako ekarpenak berreskuratu eta nabarmendu nahi dugu eta, aldi berean, eta emakumeak mendeko plano batean utzi dituzten desberdinkeriak ikusarazi”. 

Horrela azaldu du Iñaki Gurtubai Berdintasun, Euskara eta Gobernantza Saileko foru diputatuak foru aldundiak lurraldeko emakumeen memoria historikoa berreskuratzen laguntzeko egin duen lana, zehazki, Arabako landa eremuko kuadrilletako emakumeena.

Iñaki Gurtubaik gaur goizean aurkeztu du argitalpena, Savina Lafita antropologo, ikerketa feministetan aditu eta Errotik erakundeko kidearekin batera. Erakunde hori arduratu da, besteak beste, Arabako ikastetxeetara bidaliko diren materialak lantzeaz.

Proiektua Arabako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako V. Foru Planaren (2022-2026) esparruan sortu zen, emakumeak gizartean ez agertzeari aurre egiteko eta kontakizun inklusiboagoa eraikitzeko xedez. «Ezagutzen dugun historiaren ikuspegia partziala da –adierazi du Iñaki Gurtubaik–. Emakumeen lorpenak eta borrokak ezkutatzeaz gain, iraganaz dugun pertzepzioa desitxuratzen du eta oraindik ere emakumeak baloratzeko modua baldintzatzen duten estereotipoak indartzen ditu".

“Aztarna’ horiekin, emakumeek Arabako kuadrilla bakoitzean bizitza sozial, ekonomiko eta kulturalaren hainbat eremutan duten eragina islatzen duten une eta figura gakoak identifikatu ditugu".

Hala, ibilbide historikoa Historiaurretik gaur egunera artekoa da: Trebiñuko enklabeko emakume ehiztari-biltzaileak; Erdiaroko damak eta Alaitzako erditze errituak; Arabako Mendialdeko serora, freila eta beatak Behe Erdi Aroan; Aramaioko emagin leinuak; Bastidako maistra errepublikarrak; industriako emakume langileak Laudion, eta  Añanako Gatz Haraneko emakume gatzgileak.

Savina Lafitak azpimarratu duenez, garrantzitsua da “iraganeko emakumeei ahotsa ematea, une bakoitzean dauden genero desberdintasunak kontuan hartuko dituen begirada batekin. Izan ere, horrek ahalbidetzen du historia osoagoa, errealagoa eta bidezkoagoa berreraikitzea” eta egungo eta etorkizuneko belaunaldiak inspiratzea, gizartearen eraikuntzan emakumeek beti aktiboki parte hartu dutela erakutsita, eta, azkenik, ulertzea genero desberdintasuna ez dela naturala, historikoki eraikia baino.

Argitalpena osatzen duten fitxa historikoak komikiekin eta ikus-entzunezko materialekin osatzen dira, memoria historiko hori erakargarriagoa eta inklusiboagoa izateko, eta, hala, Arabako emakumeek utzitako ondarea pertsona guztiek ezagutu eta baloratu ahal izatea bermatzeko.

70 jarduera kuadrilletan

Hain zuzen ere, memoria historikoa berreskuratzea izango da Arabako Foru Aldundiak Emakumeen Nazioarteko Eguna dela-eta Arabako emakumeei omenaldia egiteko egingo duen ekitaldi instituzionalaren ardatz nagusia.

Ekitaldi hori martxoaren 6an egingo da Artium Museoan, eta ‘Arabako Emakumeen Aztarnak Historian’ lanak protagonista dituen emakumeen ondarea jaso duten edo oinordeko diren zazpi emakume omenduko dira.  Ekitaldi berean, Isabel Mellének, Inma Roizek eta Savina Lafitak parte hartuko dute historia ofizialak lurperatu dituen emakumeen memoria berreskuratzeko lanari buruzko solasaldian.

Era berean, kuadrillek, udalek eta gainerako gizarte eragileek lurraldean zehar egingo diren 70 jarduera antolatu dituzte M8 inguruan. Programazio guztiak eta ‘Arabako Emakumeen aztarnak historian’ izenekoaren edukiak LAIA-Arabako Berdintasunerako eta Emakumeen Ahalduntzerako Arabako Sarearen webgunean kontsulta daitezke: laia.araba.eus        

https://laia.araba.eus/eu/arabako-emakumeen-aztarna-historikoak